Paragrafy w aptece

Praca aptekarza wymaga bardzo dobrej pamięci. Z tym zdaniem zgodzą się chyba wszyscy. W końcu trzeba znać setki, jeżeli nie tysiące preparatów, ich działanie i zastosowanie. Ale nie wszyscy wiedzą, że farmaceuta z taką samą swobodą musi poruszać się w gąszczu przepisów, dotyczących jego zawodu. Liczne regulacje prawne odnoszą się też do samych leków, ich statusu i odpłatności za nie. Przyjrzyjmy się im bliżej, od ogółu do szczegółu.

Leki dostępne w aptekach najogólniej dzielimy na te wydawane bez recepty (inaczej zwane OTC, z angielskiego Over The Counter – nad ladą, nad okienkiem) oraz te wydawane z przepisu lekarza (określane skrótem Rp.). Kryteria kwalifikacji do każdej z tych grup szczegółowo określa specjalne rozporządzenie Ministra Zdrowia [1]. Wymienia ono także inne kategorie m.in. leki stosowane jedynie w lecznictwie zamkniętym. Każdy lek wprowadzany do obrotu otrzymuje na podstawie tych przepisów swój status. Wydanie przez aptekarza preparatu Rp. bez wymaganej recepty jest więc w istocie złamaniem prawa.

Za część leków wydawanych z przepisu lekarza pacjent wnosi odpłatność równą 100% ich ceny. Nazywamy takie leki pełnopłatnymi, w odróżnieniu od pozostałych- refundowanych. Wykupując preparaty refundowane, płacimy w aptece tylko część ich ceny, czasem nawet bardzo niewielką. Pozostałą część zwraca aptece Narodowy Fundusz Zdrowia. Listę leków refundowanych podstawowych i uzupełniających ogłasza Minister Zdrowia w postaci rozporządzenia [2,3]. To samo rozporządzenie określa wysokość odpłatności za leki refundowane podstawowe i uzupełniające oraz szczegółowe przepisy dotyczące leków recepturowych (zwanych też lekami robionymi), wykonywanych przez apteki z odpowiednich surowców. Lek podstawowy jest definiowany jako „produkt leczniczy ratujący życie lub niezbędny w terapii dla przywracania lub poprawy zdrowia, spełniający warunki bezpieczeństwa, skuteczności i efektywności kosztowej” [2]. Obecnie za preparaty z tej listy ustalona jest odpłatność ryczałtowa, wynosząca 3,20 zł [4]. Definicja leku uzupełniającego to: „produkt leczniczy wspomagający lub uzupełniający działanie leków podstawowych, a także produkt leczniczy o zbliżonych właściwościach terapeutycznych do leku podstawowego” [2]. Odpłatność pacjenta za leki z listy uzupełniającej wynosi obecnie 30% albo 50% ich ceny. Oprócz tych dwóch wykazów istnieje dodatkowa lista leków refundowanych w chorobach przewlekłych [5]. Obejmuje ona m.in. gruźlicę, cukrzycę, niektóre zaburzenia psychiczne i neurologiczne, nowotwory złośliwe, a od niedawna także ADHD. Specyfiki z tego wykazu mogą być wydawane bezpłatnie lub, tak jak pozostałe leki refundowane, na ryczałt, na 30% lub na 50%.

Skomplikowane, prawda? Ale to jeszcze nie jest koniec problemów. Czasem bowiem bywa tak, że na paragonie z apteki obok nazwy leku widnieje symbol odpłatności ryczałtowej, a zapłacona cena znacznie przewyższa ustawowe 3,20 zł. Albo zapłata za preparat na 50% jest większa niż połowa jego pełnej ceny. Takie wątpliwości to chyba najczęstsza przyczyna powrotu pacjenta do apteki i prośby o wytłumaczenie. Otóż za takie historie odpowiada złośliwy stwór, również zapisany w aptekarskich paragrafach, zwany limitem ceny. Jemu poświęcę kolejny tekst i wyjaśnię, dlaczego czasem ryczałt kosztuje więcej niż 3,20.

Przypisy:
[1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów zaliczenia produktu leczniczego do poszczególnych kategorii dostępności.

[2] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

[3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie wykazu leków podstawowych i uzupełniających oraz wysokości odpłatności za leki uzupełniające.

[4] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 stycznia 2011 r. w sprawie wykazu leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne, wysokości opłaty ryczałtowej za leki podstawowe i recepturowe, ilości leku recepturowego, którego dotyczy opłata ryczałtowa, oraz sposobu obliczania kosztu sporządzania leku recepturowego.

[5] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie wykazu chorób oraz wykazu leków i wyrobów medycznych, które ze względu na te choroby są przepisywane bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością.

[6] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie limitów cen leków i wyrobów medycznych wydawanych świadczeniobiorcom bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub częściową odpłatnością.